Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), kişinin yaşamında ciddi bir travmaya maruz kalmasından sonra ortaya çıkan, uzun süre devam edebilen ve günlük yaşamı olumsuz yönde etkileyen bir psikolojik durumdur. Bu bozukluk, sadece travma yaşamış kişilerin değil, travmaya tanık olanların da etkilenebileceği bir durumdur. TSSB, Konya’da bizden psikolojik destek alan danışanlarımızda da gördüğümüz, genellikle bir kişinin fiziksel, duygusal veya psikolojik bütünlüğüne zarar veren, korku, ölüm, yaralanma ya da tehdit içeren bir travmatik deneyimden sonra gelişir.
TSSB, bireyin travmatik bir olayın ardından, sürekli olarak travmanın etkilerini hissetmesi ve travma sonrası psikolojik dengesinin bozulmasıyla karakterize edilir. Amerikan Psikiyatri Derneği’nin Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) kitabına göre, TSSB, kişinin yaşadığı olayın “geri gelmesi”, “kaçıcılık” ve “aşırı uyarılma” gibi anahtar belirtilerle tanımlanır. Travma sonrası psikolojik ve fiziksel sağlık bozuklukları, çoğu zaman yaşamın her alanını etkileyebilir.
TSSB’nin sık görülen belirtilerinin yanı sıra, her bireyin yaşadığı travmanın etkisi farklı olabilir. Bu durum, tedavi sürecinin özelleştirilmesini gerektirir.
Travmatik Stres Bozukluğu Belirtileri
TSSB’nin temel belirtileri, kişiye travmayı hatırlatan bir durumu, yer ya da olayı düşündüğünde ya da yeniden deneyimlediğinde ortaya çıkar. Bu belirtiler, travmanın şiddetine, süresine ve kişisel yatkınlıklara göre değişebilir. Ancak en yaygın belirtiler şunlardır:
Yeniden Yaşama (Intrusive Memories):
Travmatik olayın tekrardan yaşanması, kişiye anımsatıcı ortamlar, kokular veya durumlar üzerinden gelir. Kabuslar, gece boyunca travmanın yeniden deneyimlenmesi veya günlük yaşamda “flashback” olarak bilinen anlık, yoğun ve gerçek gibi algılanan tekrarlar görülebilir.
Kaçınma:
Kişi, travma ile ilişkilendirilebilecek her şeyden, örneğin o döneme ait yerlerden, insanlardan veya durumlardan kaçınabilir. Bu, kişinin sosyal izolasyona yönelmesine yol açabilir. Aynı zamanda duygusal kaçınma da görülür; kişi, yoğun duygusal cevaplar vermekten kaçınabilir ve kendini daha duygusal olarak “donmuş” hissedebilir.
Aşırı Uyarılma (Hyperarousal):
Kişi sürekli olarak tetikte hisseder ve küçük bir uyaran bile onları aşırı tepki göstermeye itebilir. Öfke patlamaları, uyku sorunları, konsantrasyon bozuklukları ve kolayca korkuya kapılma yaygın şikayetlerdir.
Negatif Duygular ve Düşünceler:
TSSB yaşayan kişiler, genel olarak karamsar bir bakış açısına sahip olabilirler. Olumlu duygusal bağlar kurmada zorluk yaşarlar, suçluluk duyguları veya kendine karşı nefret duyma eğiliminde olabilirler.
Fiziksel Belirtiler:
TSSB, baş ağrıları, mide ağrıları, kas gerginlikleri ve uyku bozuklukları gibi fiziksel şikayetlere de yol açabilir. Uzun süre devam eden bu belirtiler, bireyin yaşamını zorlaştırır.
TSSB’nin Sebepleri Nelerdir?
TSSB’nin sebepleri karmaşık bir etkileşim sonucu ortaya çıkar. Bireysel, çevresel ve genetik faktörlerin bir arada rol oynadığı düşünülmektedir.
Travmanın Şiddeti ve Niteliği:
Travmanın türü, şiddeti ve kişiye etkisi, TSSB’nin gelişiminde belirleyici bir faktördür. Fiziksel şiddet, savaş, doğal afetler, cinsel saldırılar gibi olaylar, daha yüksek TSSB riskine yol açabilir. Tek seferlik bir travma ile, sürekli olarak tekrarlanan travmalar arasında farklı etkiler gözlemlenebilir. Özellikle çocuklukta yaşanan travmalar, yetişkinlikte daha karmaşık bir psikolojik yapıya yol açabilir.
Bireysel Yatkınlık:
Kişisel özellikler, genetik yatkınlık ve geçmişte yaşanmış olan diğer stresli olaylar, TSSB’nin gelişme olasılığını artırabilir. Örneğin, çocukluk döneminde travma yaşamış bir birey, yetişkinlikte TSSB’ye daha yatkın olabilir. Ayrıca, stresle başa çıkma yetenekleri, kişilik bozuklukları veya önceki zihinsel sağlık sorunları da TSSB gelişiminde etkili olabilir.
Sosyal Destek Eksikliği:
Travma sonrası iyileşme sürecinde önemli bir etken olan sosyal destek, TSSB’nin şiddetini etkileyebilir. Yalnızlık, travma yaşayan kişinin iyileşme sürecini zorlaştırabilir. Aile üyeleri veya arkadaşlardan gelen duygusal destek, iyileşme sürecinde kritik bir rol oynar. Travma sonrası yalnızlık, belirtilerin artmasına yol açabilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavi Yöntemleri
TSSB tedavisi, karmaşık ve çok yönlüdür. Çoğu durumda, tedavi kombinasyonları kullanılır. Tedavi, genellikle psikoterapi, ilaç tedavisi ve sosyal destek gruplarını içerir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), travma sonrası olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeyi hedefler. Kişinin travmayı yeniden anlamlandırmasını sağlar ve sağlıklı başa çıkma stratejileri kazandırır. Ayrıca, korku ve kaygıyı yönetme teknikleri, bireylerin günlük yaşamda karşılaştıkları zorluklarla baş etmelerine yardımcı olur. Konya Moral Psikoloji uzmanları tarafından Bilişsel Davranışçı Terapi yöntemleri profesyonel olarak uygulanmaktadır.
EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme):
EMDR Terapisi, özellikle travmanın işlenmesi ve tekrar hatırlanmasının kolaylaştırılması adına kullanılan bir tekniktir. Bu terapide, göz hareketleri kullanılarak beynin travma ile ilgili anıları daha az etkili hale getirmesi sağlanır. Araştırmalar, EMDR‘nin TSSB tedavisinde etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir. Konya’da EMDR terapisi konusunda uzmanlarımızdan psikolojik destek alabilirsiniz.
İlaç Tedavisi:
Psikiyatrist tarafından karar verilerek uygulanabilen, İlaç tedavisi, antidepresanlar, anksiyolitikler ve diğer ilaçlarla belirtilerin hafifletilmesine yardımcı olabilir. Serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) ve serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI’lar) yaygın olarak kullanılır. İlaç tedavisi, psikoterapiyle birlikte kullanılabilir.
Grup Terapisi ve Destek Grupları:
Destek gruplarında, diğer travma geçirmiş kişilerle deneyim paylaşımı yapılabilir. Bu süreç, yalnızlık hissini azaltır ve iyileşmeye dair umut yaratır. Grup terapisinde, kişinin kendini daha iyi hissetmesine ve travma sonrası iyileşme sürecine daha olumlu bir bakış açısıyla yaklaşmasına yardımcı olabilir.
TSSB ile Nasıl Başa Çıkılır?
Konya Travma Sonrası Stres Bozukluğu Terapisi
Konya’da TSSB ile başa çıkmak için Konya Moral Psikoloji olarak deneyimli uzman klinik psikologlarımız, size özel terapi yöntemleri ile destek sunmaktadır. Yüz yüze veya online terapi seçeneklerimiz ile sizin için en uygun terapi yöntemini belirleyerek yaşam kalitenizi artırmayı hedefliyoruz. Psikolojik destek almak için bizimle iletişime geçebilir, RANDEVU talebinde bulunabilirsiniz.
Bağlantılar
